Kuźnice

Zakopiańska brama do Tatr. W tej dzielnicy przebiega wiele szlaków turystycznych – m.in. na Giewont, Kalatówki, Nosal, Przełęcz między Kopami czy do Hali Gąsienicowej – co sprawia, że samochodem mogą tu wjechać jedynie niepełnosprawni lub posiadający specjalne zezwolenia (w tym kierowcy busów turystycznych). Kuźnice mogą pochwalić się bogatą historią i pięknym, zielonym parkiem.

Mniej więcej na przełomie XVII i XVIII wieku wybudowano tu pierwsze Huty Hamerskie, w których rudy tatrzańskiego żelaza przetapiano na metal. Złoża dość szybko zaczęły się wyczerpywać, a niechciane Kuźnice przechodziły z rąk do rąk. Aż szczęście uśmiechnęło się do rodu Homolacsów, którzy odkryli nowe pokłady i rozbudowali huty. Węgrzy wybudowali tu w 1833 r. okazały dwór, w którym przyjmowali znamienitych gości.

Złoża żelaza i zasoby drewna na opał nie były nieskończone i zakłady – kilkukrotnie przebranżawiane – podupadły. W 1888 roku Kuźnice kupił hrabia Władysław Zamoyski, który z myślą o ochronie przyrody zlikwidował wszelką działalność przemysłową. Przeniósł tu m.in. Szkołę Domowej Pracy Kobiet, a przed śmiercią w 1924 r. cały majątek przekazał narodowi Polskiemu. W Kuźnicach działały m.in. Gimnazjum i Liceum Gospodarcze i Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży, aż w 2003 roku ziemie przekazano Tatrzańskiemu Parkowi Narodowemu.

Dzięki zewnętrznemu dofinansowaniu, właściciel kuźnickich terenów mógł przeprowadzić gruntowną odnowę terenu. Nowe ławki i alejki zachęcają do odpoczynku i relaksacyjnych spacerów. Centralnym punktem parku bez wątpienia jest XIX-wieczna kamienna fontanna ogrodzona balustradą wytopioną z tatrzańskiego żelaza. Woda tryska przed dawnym wejściem głównym do pałacyku Homolacsów, z którego do dziś pozostały tylko schody prowadzące do frontowych drzwi oraz fundamenty, na których regularnie organizuje się plenerowe wystawy (głównie fotografii).

W odrestaurowanych budynkach, które ocalały z kuźnickiego dworu, utworzono galerie wystawiennicze, których zwiedzanie jest darmowe. W dawnej wozowni prezentuje się bogata (ok. 250 eksponatów) kolekcja wypchanych zwierząt. Zbiór stworzył w drugiej połowie XIX wieku dla rodu Homolacsów Antoni Kocyan – leśniczy, badacz Tatr i ornitolog. Można przyjrzeć się z bardzo bliska, jak wyglądają niedźwiedzie, wilki, kozice, rysie, świstaki, sowy, orły, perkozy i wiele innych tatrzańskich gatunków. W przeciwieństwie do wystawy w Centrum Edukacji Przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego, tutaj absolutnie wszystkie zwierzęta były kiedyś żywymi stworzeniami.

Z kolei w spichlerzu mieści się małe muzeum poświęcone rodzinie Zamoyskich. Wystawa składa się z dokumentów, tablic informacyjnych oraz licznych fotografii. Zdjęcie prezentują nie tylko osoby, ale też dawne przepiękne miejskie i górskie plenery. Poza oryginałami, są to również odtworzone reprodukcje.

Nieco na uboczu stoi stalowy krzyż z ukrzyżowanym Chrystusem (oczywiście z tatrzańskiego surowca) z 1839 roku, co czyni go jednym z najstarszych zakopiańskich zabytków. Miejsce jest pamiątką po anonimowym słudze Edwarda Homolacsa, który poświęcił się dla uratowania swego pana w trakcie napadu zbójników na tatrzańskich szlakach.

W Kuźnicach znajdują się również m.in. pomnik Prometeusz Rozstrzelany i dolna stacja kolejki linowej na Kasprowy Wierch.